 |
| ภาพประกอบจากอินเตอร์เน็ต |
ประเทศไทยนั้นมีเทศกาลหรือประเพณีอยู่มากมายให้พวกเราไปเที่ยวชม
ซึ่งแต่ละประเพณีก็มีความสวยงามและหลากหลายตามวัฒนธรรมท้องถิ่นของตนเอง
และประเพณีหนึ่งที่น่าสนใจและมีความสวยงามและสนุกสนาน ตามความรู้สึกของผม ผมว่ามันเหมือนงานคาร์นิวัล
นั่นก็คือ “ประเพณีการแห่ผีตาโขน” ในจังหวัดเลย ที่ตั้งอยู่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย
โดยจัดกันในช่วงเดือนปลายเดือน7 จนถึงต้นเดือน 8 ซึ่งส่วนมากมักจัดมากกว่าสามวันในบางช่วงระหว่างเดือนมีนาคม
และกรกฎาคม โดยจัดขึ้นในวันที่ได้รับเลือกให้จัดขึ้นในแต่ละปีโดยคนทรงประจำเมือง ซึ่งงานบุญประเพณีพื้นบ้านนี้มีชื่อเรียกว่า "งานบุญหลวง" โดยแบ่งออกเป็นเทศกาล ผีตาโขน, ประเพณีบุญบั้งไฟและงานบุญหลวง
(หรือ บุญผะเวส) โดยการแต่งตัวเป็นผีตาโขน ผู้คนจะสวมหน้ากากที่ทำจากวัสดุหาได้ในท้องถิ่น
เช่น หวดนึ่งข้าวเหนียว ก้านมะพร้าว ตกแต่งระบายสี เขียนหน้าตาให้น่ากลัว แต่งกายโดยใช้เศษผ้ามาตัดเย็บ
มีอุปกรณ์ต่าง ๆ กระป๋อง กระดึงแขวน แห่กันอย่างสนุกสนาน และประเพณียังคงมีความเชื่อกันว่า
สำหรับคนที่เล่นหรือมีการแต่งตัวเป็นผีตาโขนใหญ่ ต้องถอดเครื่องแต่งกายผีตาโขนใหญ่ออกให้หมดและนำไปทิ้งในแม่น้ำหมัน
ห้ามนำเข้าบ้าน เป็นการทิ้งความทุกข์ยากและสิ่งเลวร้ายไป และรอจนถึงปีหน้าจึงค่อยทำเล่นกันใหม่
 |
| ภาพประกอบจากอินเตอร์เน็ต |
เรื่องเล่าที่มาของประเพณีของผีตาโขนนั้นเล่ากันว่า
เกิดจากความรักของหนุ่มสาวคู่หนึ่งซึ่งฝ่ายชายชื่อว่ากวม และฝ่ายหญิงมีชื่อว่าเทียม
แต่ความรักทั้งสองนั้นถูกกีดกันจากผู้ใหญ่ของแต่ละฝ่าย
ต่อมาเมื่อทั้งสองถูกกีดกันมากเข้าจึงพากันหนีไปหลบซ่อนตัวอยู่ในป่า และเมื่อทั้งคู่เสียชีวิตดวงวิญญาณยังคงวนเวียนอยู่ไม่ได้ไปผุดไปเกิดโดยมีความเชื่อว่าดวงวิญญาณทั้งสองได้สิงสถิตอยู่ในพระธาตุเจดีย์ศรีสองรัก
ในนามของจ้าวพ่อกวมและจ้าวแม่เทียม และมีเสียงร่ำลือกันว่าชาวบ้านที่ตายไปดวงวิญญาณต่างพากันไปเป็นบริวารของจ้าวพ่อกวมและจ้าวแม่เทียม
และเมื่อถึงช่วงเทศกาลบุญผะเวส ซึ่งเป็นเทศกาลทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้แก่ญาติผู้ล่วงลับ
ชาวบ้านเชื่อว่า เมื่อมีบุญผะเวสบรรดาผีทั้งหลายก็จะออกมาแห่ขบวนกองบุญหรือมารับส่วนบุญด้วยความดีใจ
ผู้คนจึงมีการแต่งกายให้เป็นผี เมื่อมีการแห่ “พระอุปคุต” เป็นการแสดงออกทางกายให้รู้ว่าผีทั้งหลายกำลังได้รับการต้อนรับและได้รับส่วนบุญ
ส่วนกุศลแล้วนั่นเองครับ
สำหรับในปีนี้
งานผีตาโขนจะมีขึ้น ณ หน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย วัดโพนชัย และถนนแก้วอาสา อำเภอด่านซ้าย
จังหวัดเลย ในวันที่ 27 มิถุนายน 2557 - 29 มิถุนายน 2557
งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน
เป็นส่วนหนึ่งของ “งานบุญหลวง” ซึ่งถือว่าเป็นงานบุญใหญ่ประจำปีของ
ท้องถิ่นโดยรวมเอา “งานบุญพระเวส” ( ฮีตเดือนสี่
) และ“งานบุญบั้งไฟ” (ฮีตเดือนหก) เข้าไว้เป็นงานบุญเดียวกัน
งานบุญพระเวสนั้นเป็นงานบุญที่จัดขึ้นเพื่อฟังเทศน์มหาชาติ ทั้ง 13 กัณฑ์ ซึ่งถือ ว่าได้รับอานิสงส์แรงกล้าบันดาลให้พบพระศรีอริยเมตไตรย์ในชาติหน้า
ส่วนงานบุญบั้งไฟเป็นงานบุญที่จัดขึ้นเพื่อบูชาอารักษ์หลักเมืองและถือเป็นประเพณีการแห่ขอฝนให้ตกต้องตามฤดูกาล
ใน งานบุญหลวงนี้จะมีกองทัพ“ผีตาโขน” ออกวาดลวดลายทั่วเมืองด่านซ้ายร่วมสร้างความสนุกสนานครื้นเครงในขบวนแห่ด้วย
โดยในปีนี้ ททท.สำนักงานเลย ได้จัดกิจกรรม “ ถนนผีฯ...คนเดิน
(Phi Ta Khon Road) ” และการแต่งแต้มหน้ากากผีตาโขนเล็กสำหรับเป็นของที่ระลึก
เพื่อนำเสนอศิลปวัฒนธรรมอันงดงามของชุมชนแห่งนี้
กิจกรรมที่น่าสนใจ ได้แก่ พิธีเบิกพระอุปคุต พิธีบายศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวน-เจ้าแม่นางเทียม
ขบวนแห่ผีตาโขน ขบวนแห่เจ้าพ่อกวน-เจ้าแม่นางเทียม และคณะพ่อแสน พิธีบายศรีสู่ขวัญพระเวส
ขบวน พิธีอัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมือง พิธีจุดบั้งไฟบูชาพญาแถน พิธีทิ้งหน้ากากผีตาโขน
พิธีเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ พร้อมด้วยการแสดงบนเวทีที่ยิ่งใหญ่ การจำหน่ายผลิตภัณฑ์พื้นเมือง
งาน แฮนด์เมด งานหัตถกรรม งานศิลปะ และงานไอเดียสร้างสรรค์ต่างๆ จากชาวด่านซ้าย และชาวเมืองเลย
และการแสดงดนตรีและแสดงโชว์ต่างๆ จากกลุ่มเยาวชน
ข้อมูลการติดต่อ
: ที่ว่าการอำเภอเมืองเลย (หลังเก่า) ถ.เจริญรัฐ ต.กุดป่อง อ.เมือง จ.เลย 42000
ททท.
สำนักงานเลยTel. 0-4289-1266
